Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

to attain an end

  • 1 vea

    vĭa ( vĕa, Varr. R. R. 1, 2, 14), ae ( gen. sing. vias, Enn. ap. Prisc. p. 679 P., or Ann. v. 421 Vahl.; viāï, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16, or Ann. v. 209 ib.; Lucr. 1, 406; 1, 659; 2, 249 et saep.; dat. plur. VIEIS, Inscr. Lat. 206, 50), f. [Sanscr. vah-āmi, bring, lead; Gr. ochos, ochêma, vehicle; Germ. Wagen; Engl. wagon; from this root are also veho, vexo, etc.], a way, in the most general sense (for men, beasts, or carriages, within or without a city), a highway, road, path, street.
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    viae latitudo ex lege duodecim tabularum in porrectum octo pedes habet, in anfractum, id est ubi flexum est, sedecim,

    Dig. 8, 3, 8:

    Romam in montibus positam et convallibus, non optimis viis, angustissimis semitis,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    et modo quae fuerat semita, facta via est,

    Mart. 7, 61, 4:

    aut viam aut semitam monstret,

    Plaut. Rud. 1, 3, 30:

    mi opsistere in viā,

    id. Curc. 2, 3, 5:

    ire in viā,

    Ter. Eun. 3, 2, 42:

    omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat,

    Caes. B. G. 5, 19 (opp. semita), id. ib. 7, 8; Liv. 44, 43, 1; cf.:

    decedam ego illi de viā,

    Plaut. Trin. 2, 4, 80; cf. id. Curc. 2, 3, 8:

    paulum ad dexteram de viā declinavi,

    Cic. Fin. 5, 2, 5:

    decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    aestuosa et pulverulenta via,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    quā (viā) Sequanis invitis propter angustias ire non poterant,

    Caes. B. G. 1, 9:

    cursare huc illuc viā deterrimā,

    Cic. Att. 9, 9, 2:

    in viam se dare,

    to set out on a journey, id. Fam. 14, 12:

    te neque navigationi neque viae committere,

    id. ib. 16, 4, 1:

    tu abi tuam viam,

    Plaut. Rud. 4, 3, 88:

    milites monuit, viā omnes irent, nec deverti quemquam paterentur,

    along the highway, Liv. 25, 9, 4.—In a double sense:

    ire publicā viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 35.—Prov.: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 358 Vahl.):

    de viā in semitam degredi,

    Plaut. Cas. 3, 5, 40:

    totā errare viā,

    Ter. Eun. 2, 2, 14.—
    2.
    In partic., as the name of a particular street or road:

    tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia,

    Cic. Phil. 12, 9, 22:

    Via Appia,

    id. Mil. 6, 15; id. Imp. Pomp. 18, 55; cf. Liv. 9, 29, 6;

    v. Appius: Via Campana,

    Suet. Aug. 94;

    v. Campania: Sacra Via, in Rome, in the fourth region,

    Varr. L. L. 5, § 47 Müll.; Fest. p. 290 ib.; Cic. Planc. 7, 17; Hor. Epod. 4, 7; 7, 8:

    Via Sacra,

    id. S. 1, 9, 1;

    also written as one word, SACRAVIA,

    Inscr. Grut. 638, 7; 1033, 1; cf. Charis. p. 6 P.; Diom. p. 401 ib. (v. sacer, I. A.); cf. Becker, Antiq. 1, p. 219 sq.— Hence, Sacrăvĭenses, ĭum, m., those dwelling on the Sacra Via, Fest. s. v. October equus, p. 178 Müll.—
    B.
    Transf.
    1.
    Abstr., like our way, for march, journey (syn. iter):

    cum de viā languerem,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    nisi de viā fessus esset,

    id. Ac. 1, 1, 1: tridui via, a three days' march or journey, Caes. B. G. 1, 38:

    bidui,

    id. ib. 6, 7; Cic. Div. 1, 15, 27:

    longitudo viae,

    Liv. 37, 33, 3:

    flecte viam velis,

    Verg. A. 5, 28:

    tum via tuta maris,

    Ov. M. 11, 747:

    feci Longa Pherecleā per freta puppe vias,

    id. H. 16, 22:

    ne inter vias praeterbitamus, metuo,

    by the way, on the road, Plaut. Poen. 5, 3, 43; Ter. Eun. 4, 2, 1; Turp. ap. Non. p. 538, 8 et saep.—
    2.
    In gen., a way, passage, channel, pipe, etc.; thus, a lane in a camp, Caes. B. G. 5, 49; a passage between the seats of a theatre, Mart. 5, 14, 8; Tert. Spect. 3; of the veins:

    omnes ejus (sanguinis) viae,

    Cic. N. D. 2, 55, 137; of the chyle ducts:

    quaedam a medio intestino usque ad portas jecoris ductae et directae viae,

    id. ib.; the windpipe, Ov. M. 15, 344; 14, 498; a cleft through which any thing penetrates, Verg. G. 2, 79; cf. Ov. M. 11, 515; the path or track of an arrow, Verg. A. 5, 526; a stripe in a party-colored fabric, Tib. 2, 3, 54 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., a way, method, mode, manner, fashion, etc., of doing any thing, course (cf. modus):

    vitae,

    Cic. Fl. 42, 105; id. Agr. 1, 9, 27; id. Sest. 67, 140; Hor. Ep. 1, 17, 26; Sen. Brev. Vit. 9, 5; Lact. Epit. 67, 12:

    via vivendi,

    Cic. Off. 1, 32, 118:

    rectam vitae viam sequi,

    id. ib.:

    Socrates hanc viam ad gloriam proximam dicebat esse,

    id. ib. 2, 12, 43:

    haec ad aeternam gloriam via est,

    Plin. 2, 7, 5, § 18:

    haec una via omnibus ad salutem visa est,

    Liv. 36, 27, 8:

    invenire viam ad mortem,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    totidem ad mortem viae sunt,

    Sen. Contr. 1, 8, 6:

    cum eum hortarer ut eam laudis viam rectissimam esse duceret,

    Cic. Brut. 81, 281: haec est una via laudis, id. Sest. 65, 137:

    totam ignoras viam gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    quae tum promptissima mortis via, exsolvit venas,

    Tac. A. 16, 17:

    habeo certam viam atque rationem, quā omnes illorum conatus investigare et consequi possim,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    defensionis ratio viaque,

    id. ib. 2, 5, 1, §

    4: non tam justitiae quam litigandi tradunt vias,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    docendi via,

    id. Or. 32, 114:

    optimarum artium vias tradere,

    id. Div. 2, 1, 1:

    (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam,

    id. ib. 2, 49, 102:

    rectam instas viam,

    i. e. you speak correctly, truly, Plaut. As. 1, 1, 41.—Adverb.: rectā viā, directly:

    ut rectā viā rem narret ordine omnem,

    Ter. Heaut. 4, 3, 28.—
    B.
    Pregn. (cf. ratio), the right way, the true method, mode, or manner:

    ingressu'st viam, i. e. rectam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273:

    in omnibus quae ratione docentur et viā, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    rationally and methodically, Cic. Or. 33, 116:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29.—Adverb.: viā, rightly, properly (opp. to wandering out of the way):

    ipsus eam rem secum reputavit viā,

    Ter. And. 2, 6, 11:

    viā et arte dicere,

    Cic. Brut. 12, 46. —
    C.
    Viam perficere, i. e. to attain an end, Just. Inst. proöem. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > vea

  • 2 via

    vĭa ( vĕa, Varr. R. R. 1, 2, 14), ae ( gen. sing. vias, Enn. ap. Prisc. p. 679 P., or Ann. v. 421 Vahl.; viāï, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16, or Ann. v. 209 ib.; Lucr. 1, 406; 1, 659; 2, 249 et saep.; dat. plur. VIEIS, Inscr. Lat. 206, 50), f. [Sanscr. vah-āmi, bring, lead; Gr. ochos, ochêma, vehicle; Germ. Wagen; Engl. wagon; from this root are also veho, vexo, etc.], a way, in the most general sense (for men, beasts, or carriages, within or without a city), a highway, road, path, street.
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    viae latitudo ex lege duodecim tabularum in porrectum octo pedes habet, in anfractum, id est ubi flexum est, sedecim,

    Dig. 8, 3, 8:

    Romam in montibus positam et convallibus, non optimis viis, angustissimis semitis,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    et modo quae fuerat semita, facta via est,

    Mart. 7, 61, 4:

    aut viam aut semitam monstret,

    Plaut. Rud. 1, 3, 30:

    mi opsistere in viā,

    id. Curc. 2, 3, 5:

    ire in viā,

    Ter. Eun. 3, 2, 42:

    omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat,

    Caes. B. G. 5, 19 (opp. semita), id. ib. 7, 8; Liv. 44, 43, 1; cf.:

    decedam ego illi de viā,

    Plaut. Trin. 2, 4, 80; cf. id. Curc. 2, 3, 8:

    paulum ad dexteram de viā declinavi,

    Cic. Fin. 5, 2, 5:

    decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    aestuosa et pulverulenta via,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    quā (viā) Sequanis invitis propter angustias ire non poterant,

    Caes. B. G. 1, 9:

    cursare huc illuc viā deterrimā,

    Cic. Att. 9, 9, 2:

    in viam se dare,

    to set out on a journey, id. Fam. 14, 12:

    te neque navigationi neque viae committere,

    id. ib. 16, 4, 1:

    tu abi tuam viam,

    Plaut. Rud. 4, 3, 88:

    milites monuit, viā omnes irent, nec deverti quemquam paterentur,

    along the highway, Liv. 25, 9, 4.—In a double sense:

    ire publicā viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 35.—Prov.: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 358 Vahl.):

    de viā in semitam degredi,

    Plaut. Cas. 3, 5, 40:

    totā errare viā,

    Ter. Eun. 2, 2, 14.—
    2.
    In partic., as the name of a particular street or road:

    tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia,

    Cic. Phil. 12, 9, 22:

    Via Appia,

    id. Mil. 6, 15; id. Imp. Pomp. 18, 55; cf. Liv. 9, 29, 6;

    v. Appius: Via Campana,

    Suet. Aug. 94;

    v. Campania: Sacra Via, in Rome, in the fourth region,

    Varr. L. L. 5, § 47 Müll.; Fest. p. 290 ib.; Cic. Planc. 7, 17; Hor. Epod. 4, 7; 7, 8:

    Via Sacra,

    id. S. 1, 9, 1;

    also written as one word, SACRAVIA,

    Inscr. Grut. 638, 7; 1033, 1; cf. Charis. p. 6 P.; Diom. p. 401 ib. (v. sacer, I. A.); cf. Becker, Antiq. 1, p. 219 sq.— Hence, Sacrăvĭenses, ĭum, m., those dwelling on the Sacra Via, Fest. s. v. October equus, p. 178 Müll.—
    B.
    Transf.
    1.
    Abstr., like our way, for march, journey (syn. iter):

    cum de viā languerem,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    nisi de viā fessus esset,

    id. Ac. 1, 1, 1: tridui via, a three days' march or journey, Caes. B. G. 1, 38:

    bidui,

    id. ib. 6, 7; Cic. Div. 1, 15, 27:

    longitudo viae,

    Liv. 37, 33, 3:

    flecte viam velis,

    Verg. A. 5, 28:

    tum via tuta maris,

    Ov. M. 11, 747:

    feci Longa Pherecleā per freta puppe vias,

    id. H. 16, 22:

    ne inter vias praeterbitamus, metuo,

    by the way, on the road, Plaut. Poen. 5, 3, 43; Ter. Eun. 4, 2, 1; Turp. ap. Non. p. 538, 8 et saep.—
    2.
    In gen., a way, passage, channel, pipe, etc.; thus, a lane in a camp, Caes. B. G. 5, 49; a passage between the seats of a theatre, Mart. 5, 14, 8; Tert. Spect. 3; of the veins:

    omnes ejus (sanguinis) viae,

    Cic. N. D. 2, 55, 137; of the chyle ducts:

    quaedam a medio intestino usque ad portas jecoris ductae et directae viae,

    id. ib.; the windpipe, Ov. M. 15, 344; 14, 498; a cleft through which any thing penetrates, Verg. G. 2, 79; cf. Ov. M. 11, 515; the path or track of an arrow, Verg. A. 5, 526; a stripe in a party-colored fabric, Tib. 2, 3, 54 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., a way, method, mode, manner, fashion, etc., of doing any thing, course (cf. modus):

    vitae,

    Cic. Fl. 42, 105; id. Agr. 1, 9, 27; id. Sest. 67, 140; Hor. Ep. 1, 17, 26; Sen. Brev. Vit. 9, 5; Lact. Epit. 67, 12:

    via vivendi,

    Cic. Off. 1, 32, 118:

    rectam vitae viam sequi,

    id. ib.:

    Socrates hanc viam ad gloriam proximam dicebat esse,

    id. ib. 2, 12, 43:

    haec ad aeternam gloriam via est,

    Plin. 2, 7, 5, § 18:

    haec una via omnibus ad salutem visa est,

    Liv. 36, 27, 8:

    invenire viam ad mortem,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    totidem ad mortem viae sunt,

    Sen. Contr. 1, 8, 6:

    cum eum hortarer ut eam laudis viam rectissimam esse duceret,

    Cic. Brut. 81, 281: haec est una via laudis, id. Sest. 65, 137:

    totam ignoras viam gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    quae tum promptissima mortis via, exsolvit venas,

    Tac. A. 16, 17:

    habeo certam viam atque rationem, quā omnes illorum conatus investigare et consequi possim,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    defensionis ratio viaque,

    id. ib. 2, 5, 1, §

    4: non tam justitiae quam litigandi tradunt vias,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    docendi via,

    id. Or. 32, 114:

    optimarum artium vias tradere,

    id. Div. 2, 1, 1:

    (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam,

    id. ib. 2, 49, 102:

    rectam instas viam,

    i. e. you speak correctly, truly, Plaut. As. 1, 1, 41.—Adverb.: rectā viā, directly:

    ut rectā viā rem narret ordine omnem,

    Ter. Heaut. 4, 3, 28.—
    B.
    Pregn. (cf. ratio), the right way, the true method, mode, or manner:

    ingressu'st viam, i. e. rectam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273:

    in omnibus quae ratione docentur et viā, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    rationally and methodically, Cic. Or. 33, 116:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29.—Adverb.: viā, rightly, properly (opp. to wandering out of the way):

    ipsus eam rem secum reputavit viā,

    Ter. And. 2, 6, 11:

    viā et arte dicere,

    Cic. Brut. 12, 46. —
    C.
    Viam perficere, i. e. to attain an end, Just. Inst. proöem. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > via

  • 3 adeo

    1.
    ăd-ĕo, ĭī, and rarely īvi, ĭtum (arch. adirier for adiri, Enn. Rib. Trag. p. 59), 4, v. n. and a. (acc. to Paul. ex Fest. should be accented a/deo; v. Fest. s. v. adeo, p. 19 Müll.; cf. the foll. word), to go to or approach a person or thing (syn.: accedo, aggredior, advenio, appeto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr.
    (α).
    With ad (very freq.): sed tibi cautim est adeundum ad virum, Att. ap. Non. 512, 10:

    neque eum ad me adire neque me magni pendere visu'st,

    Plaut. Cur. 2, 2, 12:

    adeamne ad eam?

    Ter. And. 4, 1, 15; id. Eun. 3, 5, 30: aut ad consules aut ad te aut ad Brutum adissent, Cic. Fragm. ap. Non. 208, 5:

    ad M. Bibulum adierunt, id. Fragm. ap. Arus. p. 213 Lind.: ad aedis nostras nusquam adiit,

    Plaut. Aul. 1, 1, 24:

    adibam ad istum fundum,

    Cic. Caec. 29 —
    (β).
    With in: priusquam Romam atque in horum conventum adiretis, Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26 ed. Halm.—Esp.: adire in jus, to go to law:

    cum ad praetorem in jus adissemus,

    Cic. Verr. 4, § 147; id. Att. 11, 24; Caes. B. C. 1, 87, and in the Plebiscit. de Thermens. lin. 42: QVO DE EA RE IN IOVS ADITVM ERIT, cf. Dirks., Versuche S. p. 193.—
    (γ).
    Absol.:

    adeunt, consistunt, copulantur dexteras,

    Plaut. Aul. 1, 2, 38:

    eccum video: adibo,

    Ter. Eun. 5, 7, 5.—
    (δ).
    With acc.:

    ne Stygeos adeam non libera manes,

    Ov. M. 13, 465:

    voces aetherias adiere domos,

    Sil. 6, 253:

    castrorum vias,

    Tac. A. 2, 13:

    municipia,

    id. ib. 39:

    provinciam,

    Suet. Aug. 47:

    non poterant adire eum,

    Vulg. Luc. 8, 19:

    Graios sales carmine patrio,

    to attain to, Verg. Cat. 11, 62; so with latter supine:

    planioribus aditu locis,

    places easier to approach, Liv. 1, 33.—With local adv.:

    quoquam,

    Sall. J. 14:

    huc,

    Plaut. Truc. 2, 7, 60.—
    B.
    Esp.,
    1.
    To approach one for the purpose of addressing, asking aid, consulting, and the like, to address, apply to, consult (diff. from aggredior, q. v.). —Constr. with ad or oftener with acc.; hence also pass.:

    quanto satius est, adire blandis verbis atque exquaerere, sintne illa, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 5, 35:

    aliquot me adierunt,

    Ter. And. 3, 3, 2:

    adii te heri de filia,

    id. Hec. 2, 2, 9: cum pacem peto, cum placo, cum adeo, et cum appello meam, Lucil. ap. Non. 237, 28:

    ad me adire quosdam memini, qui dicerent,

    Cic. Fam. 3, 10:

    coram adire et alloqui,

    Tac. H. 4, 65.— Pass.:

    aditus consul idem illud responsum retulit,

    when applied to, Liv. 37, 6 fin.:

    neque praetores adiri possent,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 5.—Hence: adire aliquem per epistulam, to address one in writing, by a letter:

    per epistulam, aut per nuntium, quasi regem, adiri eum aiunt,

    Plaut. Mil. 4, 6, 9 and 10; cf. Tac. A. 4, 39; id. H. 1, 9.—So also: adire deos, aras, deorum sedes, etc., to approach the gods, their altars, etc., as a suppliant (cf.:

    acced. ad aras,

    Lucr. 5, 1199): quoi me ostendam? quod templum adeam? Att. ap. Non. 281, 6:

    ut essent simulacra, quae venerantes deos ipsos se adire crederent,

    Cic. N. D. 1, 27:

    adii Dominum et deprecatus sum,

    Vulg. Sap. 8, 21:

    aras,

    Cic. Phil. 14, 1:

    sedes deorum,

    Tib. 1, 5, 39:

    libros Sibyllinos,

    to consult the Sibylline Books, Liv. 34, 55; cf. Tac. A. 1, 76:

    oracula,

    Verg. A. 7, 82.—
    2.
    To go to a thing in order to examine it, to visit:

    oppida castellaque munita,

    Sall. J. 94:

    hiberna,

    Tac. H. 1, 52.—
    3.
    To come up to one in a hostile manner, to assail, attack:

    aliquem: nunc prior adito tu, ego in insidiis hic ero,

    Ter. Ph. 1, 4, 52:

    nec quisquam ex agmine tanto audet adire virum,

    Verg. A. 5, 379:

    Servilius obvia adire arma jubetur,

    Sil. 9, 272.
    II.
    Fig.
    A.
    To go to the performance of any act, to enter upon, to undertake, set about, undergo, submit to (cf.: accedo, aggredior, and adorior).—With ad or the acc. (class.):

    nunc eam rem vult, scio, mecum adire ad pactionem,

    Plaut. Aul. 2, 2, 25:

    tum primum nos ad causas et privatas et publicas adire coepimus,

    Cic. Brut. 90:

    adii causas oratorum, id. Fragm. Scaur. ap. Arus. p. 213 Lind.: adire ad rem publicam,

    id. de Imp. Pomp. 24, 70:

    ad extremum periculum,

    Caes. B. C. 2, 7.—With acc.:

    periculum capitis,

    Cic. Rosc. Am. 38:

    laboribus susceptis periculisque aditis,

    id. Off. 1, 19:

    in adeundis periculis,

    id. ib. 24; cf.:

    adeundae inimicitiae, subeundae saepe pro re publica tempestates,

    id. Sest. 66, 139: ut vitae periculum aditurus videretur, Auct. B. G. 8, 48: maximos labores et summa pericula. Nep. Timol. 5:

    omnem fortunam,

    Liv. 25, 10:

    dedecus,

    Tac. A. 1, 39:

    servitutem voluntariam,

    id. G. 24:

    invidiam,

    id. A. 4, 70:

    gaudia,

    Tib. 1, 5, 39.—Hence of an inheritance, t. t., to enter on:

    cum ipse hereditatem patris non adisses,

    Cic. Phil. 2, 16; so id. Arch. 5; Suet. Aug. 8 and Dig.;

    hence also: adire nomen,

    to assume the name bequeathed by will, Vell. 2, 60.—
    B.
    Adire manum alicui, prov., to deceive one, to make sport of (the origin of this phrase is unc.; Acidalius conjectures that it arose from some artifice practised in wrestling, Wagner ad Plaut. Aul. 2, 8, 8):

    eo pacto avarae Veneri pulcre adii manum,

    Plaut. Poen. 2, 11; so id. Aul. 2, 8, 8; id. Cas. 5, 2, 54; id. Pers. 5, 2, 18.
    2.
    ăd-ĕō̆, adv. [cf. quoad and adhuc] (acc. to Festus, it should be accented adéo, v. the preced. word; but this distinction is merely a later invention of the grammarians; [p. 33] cf. Gell. 7, 7).
    I.
    In the ante-class. per.,
    A.
    To designate the limit of space or time, with reference to the distance passed through; hence often accompanied by usque (cf. ad), to this, thus far, so far, as far.
    1.
    Of space:

    surculum artito usque adeo, quo praeacueris,

    fit in the scion as far as you have sharpened it, Cato, R. R. 40, 3.— Hence: res adeo rediit, the affair has gone so far (viz., in deterioration, “cum aliquid pejus exspectatione contigit,” Don. ad Ter. Ph. 1, 2, 5):

    postremo adeo res rediit: adulescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,

    Ter. Heaut. 1, 1, 61; cf. id. Ph. 1, 2, 5.—
    2.
    Of time, so long ( as), so long ( till), strengthened by usque, and with dum, donec, following, and in Cic. with quoad:

    merces vectatum undique adeo dum, quae tum haberet, peperisset bona,

    Plaut. Merc. 1, 1, 76; 3, 4, 72; id. Am. 1, 2, 10 al.:

    nusquam destitit instare, suadere, orare, usque adeo donec perpulit,

    Ter. And. 4, 1, 36; Cato, R. R. 67; id. ib. 76:

    atque hoc scitis omnes usque adeo hominem in periculo fuisse, quoad scitum sit Sestium vivere,

    Cic. Sest. 38, 82.—
    B.
    For the purpose of equalizing two things in comparison, followed by ut: in the same degree or measure or proportion... in which; or so very, so much, so, to such a degree... as (only in comic poets), Plaut. Ep. 4, 1, 38:

    adeon hominem esse invenustum aut infelicem quemquam, ut ego sum?

    Ter. And. 1, 5, 10.—Also followed by quasi, when the comparison relates to similarity:

    gaudere adeo coepit, quasi qui cupiunt nuptias,

    in the same manner as those rejoice who desire marriage, Ter. Heaut. 5, 1, 12.—
    C.
    (Only in the comic poets) = ad haec, praeterea, moreover, besides, too: ibi tibi adeo lectus dabitur, ubi tu haud somnum capias ( beside the other annoyances), a bed, too, shall be given you there, etc., Plaut. Ps. 1, 2, 80.—Hence also with etiam:

    adeo etiam argenti faenus creditum audio,

    besides too, id. Most. 3, 1, 101.—
    D.
    (Only in the comic poets.) Adeo ut, for this purpose that, to the end that:

    id ego continuo huic dabo, adeo me ut hic emittat manu,

    Plaut. Rud. 5, 3, 32:

    id adeo te oratum advenio, ut, etc.,

    id. Aul. 4, 10, 9:

    adeo ut tu meam sententiam jam jam poscere possis, faciam, etc.,

    id. ib. 3, 2, 26 (where Wagner now reads at ut):

    atque adeo ut scire possis, factum ego tecum hoc divido,

    id. Stich. 5, 4, 15. (These passages are so interpreted by Hand, I. p. 138; others regard adeo here = quin immo.)—
    E.
    In narration, in order to put one person in strong contrast with another. It may be denoted by a stronger emphasis upon the word to be made conspicuous, or by yet, on the contrary, etc.:

    jam ille illuc ad erum cum advenerit, narrabit, etc.: ille adeo illum mentiri sibi credet,

    Plaut. Am. 1, 2, 4 sq.; so id. Merc. 2, 1, 8 al.
    II.
    To the Latin of every period belongs the use of this word,
    A.
    To give emphasis to an idea in comparison, so, so much, so very, with verbs, adjectives, and substantives:

    adeo ut spectare postea omnīs oderit,

    Plaut. Capt. prol. 65:

    neminem quidem adeo infatuare potuit, ut ei nummum ullum crederet,

    Cic. Fl. 20, 47:

    adeoque inopia est coactus Hannibal, ut, etc.,

    Liv. 22, 32, 3 Weiss.:

    et voltu adeo modesto, adeo venusto, ut nil supra,

    Ter. And. 1, 1, 92:

    nemo adeo ferus est, ut, etc.,

    Hor. Ep. 1, 1, 39.—With usque:

    adeo ego illum cogam usque, ut mendicet meus pater,

    Plaut. Bacch. 3, 4, 10:

    usque adeo turbatur,

    even so much, so continually, Verg. E. 1, 12; Curt. 10, 1, 42; Luc. 1, 366.—In questions:

    adeone me fuisse fungum, ut qui illi crederem?

    Plaut. Bacch. 2, 3, 49:

    adeone hospes hujus urbis, adeone ignarus es disciplinae consuetudinisque nostrae, ut haec nescias?

    Cic. Rab. 10, 28; so id. Phil. 2, 7, 15; id. Fam. 9, 10; Liv. 2, 7, 10; 5, 6, 4.—With a negative in both clauses, also with quin in the last:

    non tamen adeo virtutum sterile saeculum, ut non et bona exempla prodiderit,

    Tac. H. 1, 3; so Suet. Oth. 9:

    verum ego numquam adeo astutus fui, quin, etc.,

    Ter. Ad. 2, 2, 13.—

    Sometimes the concluding clause is to be supplied from the first: quis genus Aeneadum, quis Trojae nesciat urbem?... non obtusa adeo gestamus pectora Poeni, viz.,

    that we know not the Trojans and their history, Verg. A. 1, 565:

    adeo senuerunt Juppiter et Mars?

    Juv. 6, 59.—Hence (post-Cic.): adeo non ut... adeo nihil ut... so little that, so far from that... (in reference to which, it should be noticed that in Latin the negative is blended with the verb in one idea, which is qualified by adeo) = tantum abest ut: haec dicta adeo nihil moverunt quemquam, ut legati prope violati sint, these words left them all so unmoved that, etc., or had so little effect, etc., Liv. 3, 2, 7: qui adeo non tenuit iram, ut gladio cinctum in senatum venturum se esse palam diceret, who restrained his anger so little that, etc. (for, qui non—tenuit iram adeo, ut), id. 8, 7, 5; so 5, 45, 4; Vell. 2, 66, 4: Curt. 3, 12, 22.—Also with contra in the concluding clause:

    apud hostes Afri et Carthaginienses adeo non sustinebant, ut contra etiam pedem referrent,

    Liv. 30, 34, 5. —
    B.
    Adeo is placed enclitically after its word, like quidem, certe, and the Gr. ge, even, indeed, just, precisely. So,
    1.
    Most freq. with pronouns, in order to render prominent something before said, or foll., or otherwise known (cf. in Gr. egôge, suge, autos ge, etc., Viger. ed. Herm. 489, vi. and Zeun.): argentariis male credi qui aiunt, nugas praedicant: nam et bene et male credi dico; id adeo hodie ego expertus sum, just this (touto ge), Plaut. Curc. 5, 3, 1; so id. Aul. 2, 4, 10; 4, 2, 15; id. Am. 1, 1, 98; 1, 2, 6; id. Ep. 1, 1, 51; 2, 2, 31; 5, 2, 40; id. Poen. 1, 2, 57: plerique homines, quos, cum nihil refert, pudet;

    ubi pudendum'st ibi eos deserit pudor, is adeo tu es,

    you are just such a one, id. Ep. 2, 1, 2:

    cui tu obsecutus, facis huic adeo injuriam,

    Ter. Hec. 4, 4, 68: tute adeo jam ejus verba audies, you yourself shall hear what he has to say (suge akousêi), Ter. And. 3, 3, 27: Dolabella tuo nihil scito mihi esse jucundius: hanc adeo habebo gratiam illi, i. e. hanc, quae maxima est, gratiam (tautên ge tên charin), Caes. ap. Cic. Att. 9, 16:

    haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt,

    even this, Verg. A. 11, 275.—It is often to be translated by the intensive and, and just, etc. (so esp. in Cic. and the histt.): id adeo, si placet, considerate, just that (touto ge skopeite), Cic. Caec. 30, 87:

    id adeo ex ipso senatus consulto cognoscite,

    id. Verr. 2, 4, 64, 143; cf. id. Clu. 30, 80:

    ad hoc quicumque aliarum atque senatus partium erant, conturbari remp., quam minus valere ipsi malebant. Id adeo malum multos post annos in civitatem reverterat,

    And just this evil, Sall. C. 37, 11; so 37, 2; id. J. 68, 3; Liv. 2, 29, 9; 4, 2, 2: id adeo manifestum erit, si cognoverimus, etc., and this, precisely this, will be evident, if, etc., Quint. 2, 16, 18 Spald.—It is rarely used with ille:

    ille adeo illum mentiri sibi credet,

    Plaut. Am. 1, 2, 6.—Sometimes with the rel. pron.: quas adeo haud quisquam liber umquam tetigit, Plaut: Poen. 1, 2, 57; Cic. Fin. 2, 12, 37. —With interrog. pron.:

    Quis adeo tam Latinae linguae ignarus est, quin, etc.,

    Gell. 7, 17.—Adeo is joined with the pers. pron. when the discourse passes from one person to another, and attention is to be particularly directed to the latter: Juppiter, tuque adeo summe Sol, qui res omnes inspicis, and thou especially, and chiefly thou, Enn. ap. Prob.:

    teque adeo decus hoc aevi inibit,

    Verg. E. 4, 11; id. G. 1, 24: teque, Neptune, invoco, vosque adeo venti, Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 34, 73;

    and without the copulative: vos adeo... item ego vos virgis circumvinciam,

    Plaut. Rud. 3, 4, 25.— Ego adeo often stands for ego quidem, equidem (egôge):

    tum libertatem Chrysalo largibere: ego adeo numquam accipiam,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 30; so id. Mil. 4, 4, 55; id. Truc. 4, 3, 73:

    ego adeo hanc primus inveni viam,

    Ter. Eun. 2, 2, 16:

    nec me adeo fallit,

    Verg. A. 4, 96.—Ipse adeo (autos ge), for the sake of emphasis:

    atque hercle ipsum adeo contuor,

    Plaut. As. 2, 3, 24:

    ipsum adeo praesto video cum Davo,

    Ter. And. 2, 5, 4:

    ipse adeo senis ductor Rhoeteus ibat pulsibus,

    Sil. 14, 487.—
    2.
    With the conditional conjj. si, nisi, etc. (Gr. ei ge), if indeed, if truly:

    nihili est autem suum qui officium facere immemor est, nisi adeo monitus,

    unless, indeed, he is reminded of it, Plaut. Ps. 4, 7, 2: Si. Num illi molestae quippiam hae sunt nuptiae? Da. Nihil Hercle: aut si adeo, bidui est aut tridui haec sollicitudo, and if, indeed, etc. (not if also, for also is implied in aut), Ter. And. 2, 6, 7.—
    3.
    With adverbs: nunc adeo (nun ge), Plaut. As. 3, 1, 29; id. Mil. 2, 2, 4; id. Merc. 2, 2, 57; id. Men. 1, 2, 11; id. Ps. 1, 2, 52; id. Rud. 3, 4, 23; Ter. And. 4, 5, 26; Verg. A. 9, 156: jam adeo (dê ge), id. ib. 5, 268; Sil. 1, 20; 12, 534; Val. Fl. 3, 70. umquam adeo, Plaut. Cas. 5, 4, 23:

    inde adeo,

    Ter. Heaut. 1, 1, 1:

    hinc adeo,

    Verg. E. 9, 59: sic adeo (houtôs ge), id. A. 4, 533; Sil. 12, 646:

    vix adeo,

    Verg. A. 6, 498:

    non adeo,

    Ter. Heaut. 1, 1, 57; Verg. A. 11, 436. —
    4.
    With adjectives = vel, indeed, even, very, fully:

    quot adeo cenae, quas deflevi, mortuae!

    how very many suppers, Plaut. Stich. 1, 3, 59: quotque adeo fuerint, qui temnere superbum... Lucil. ap. Non. 180, 2: nullumne malorum finem adeo poenaeque dabis (adeo separated from nullum by poet. license)? wilt thou make no end at all to calamity and punishment? Val. Fl. 4, 63:

    trīs adeo incertos caeca caligine soles erramus,

    three whole days we wander about, Verg. A. 3, 203; 7, 629.—And with comp. or the adv. magis, multo, etc.:

    quae futura et quae facta, eloquar: multo adeo melius quam illi, cum sim Juppiter,

    very much better, Plaut. Am. 5, 2, 3; so id. Truc. 2, 1, 5:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā, contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15.—
    5.
    With the conjj. sive, aut, vel, in order to annex a more important thought, or to make a correction, or indeed, or rather, or even only:

    sive qui ipsi ambīssent, seu per internuntium, sive adeo aediles perfidiose quoi duint,

    Plaut. Am. prol. 71:

    si hercle scivissem, sive adeo joculo dixisset mihi, se illam amare,

    id. Merc. 5, 4, 33; so id. Truc. 4, 3, 1; id. Men. 5, 2, 74; Ter. Hec. 4, 1, 9: nam si te tegeret pudor, sive adeo cor sapientia imbutum foret, Pacuv. ap. Non. 521, 10:

    mihi adeunda est ratio, quā ad Apronii quaestum, sive adeo, quā ad istius ingentem immanemque praedam possim pervenire,

    or rather, Cic. Verr 2, 3, 46, 110; Verg. A. 11, 369; so, atque adeo:

    ego princeps in adjutoribus atque adeo secundus,

    Cic. Att. 1, 17, 9.—
    6.
    With the imperative, for emphasis, like tandem, modo, dum, the Germ. so, and the Gr. ge (cf. L. and S.), now, I pray:

    propera adeo puerum tollere hinc ab janua,

    Ter. And. 4, 4, 20 (cf. xullabete g auton, Soph. Phil. 1003).—
    C.
    Like admodum or nimis, to give emphasis to an idea (for the most part only in comic poets, and never except with the positive of the adj.; cf. Consent. 2023 P.), indeed, truly, so very, so entirely:

    nam me ejus spero fratrem propemodum jam repperisse adulescentem adeo nobilem,

    so very noble, Ter. Eun. 1, 2, 123:

    nec sum adeo informis,

    nor am I so very ugly, Verg. E. 2, 25:

    nam Caii Luciique casu non adeo fractus,

    Suet. Aug. 65:

    et merito adeo,

    and with perfect right, Ter. Hec. 2, 1, 42:

    etiam num credis te ignorarier aut tua facta adeo,

    do you, then, think that they are ignorant of you or your conduct entirely? id. Ph. 5, 8, 38.—
    D.
    To denote what exceeds expectation, even: quam omnium Thebis vir unam esse optimam dijudicat, quamque adeo cives Thebani rumificant probam, and whom even the Thebans (who are always ready to speak evil of others) declare to be an honest woman, Plaut. Am. 2, 2, 44.— Hence also it denotes something added to the rest of the sentence, besides, too, over and above, usually in the connection: -que adeo (rare, and never in prose; cf.

    adhuc, I.): quin te Di omnes perdant qui me hodie oculis vidisti tuis, meque adeo scelestum,

    and me too, Plaut. Rud. 4, 4, 122; cf. id. 4, 2, 32:

    haec adeo tibi me, ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit,

    Verg. A. 7, 427.
    III.
    After Caesar and Cicero (the only instance of this use adduced from Cicero's works, Off. 1, 11, 36, being found in a passage rejected by the best critics, as B. and K.).
    A.
    For adding an important and satisfactory reason to an assertion, and then it always stands at the beginning of the clause, indeed, for:

    cum Hanno perorāsset, nemini omnium cum eo certare necesse fuit: adeo prope omnis senatus Hannibalis erat: the idea is,

    Hanno's speech, though so powerful, was ineffectual, and did not need a reply; for all the senators belonged to the party of Hannibal, Liv. 21, 11, 1; so id. 2, 27, 3; 2, 28, 2; 8, 37, 2; Tac. Ann. 1, 50, 81; Juv. 3, 274; 14, 233.—Also for introducing a parenthesis: sed ne illi quidem ipsi satis mitem gentem fore (adeo ferocia atque indomita [p. 34] ingenia esse) ni subinde auro... principum animi concilientur, Liv. 21, 20, 8; so id. 9, 26, 17; 3, 4, 2; Tac. A. 2, 28.—
    B.
    When to a specific fact a general consideration is added as a reason for it, so, thus (in Livy very often):

    haud dubius, facilem in aequo campi victoriam fore: adeo non fortuna modo, sed ratio etiam cum barbaris stabat,

    thus not only fortune, but sagacity, was on the side of the barbarians, Liv. 5, 38, 4:

    adeo ex parvis saepe magnarum momenta rerum pendent,

    id. 27, 9, 1; so id. 4, 31, 5; 21, 33, 6; 28, 19; Quint. 1, 12, 7; Curt. 10, 2, 11; Tac. Agr. 1:

    adeo in teneris consuescere multum est,

    Verg. G. 2, 272.—
    C.
    In advancing from one thought to another more important = immo, rather, indeed, nay: nulla umquam res publica ubi tantus paupertati ac parsimoniae honos fuerit: adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat, Liv. praef. 11; so Gell. 11, 7; Symm. Ep. 1, 30, 37.—
    D.
    With a negative after ne—quidem or quoque, so much the more or less, much less than, still less (post-Aug.):

    hujus totius temporis fortunam ne deflere quidem satis quisquam digne potuit: adeo nemo exprimere verbis potest,

    still less can one describe: it by words, Vell. 2, 67, 1:

    ne tecta quidem urbis, adeo publicum consilium numquam adiit,

    still less, Tac. A. 6, 15; so id. H. 3, 64; Curt. 7, 5, 35:

    favore militum anxius et superbia viri aequalium quoque, adeo superiorum intolerantis,

    who could not endure his equals even, much less his superiors, Tac. H. 4, 80.—So in gen., after any negative: quaelibet enim ex iis artibus in paucos libros contrahi solet: adeo infinito spatio ac traditione opus non est, so much the less is there need, etc., Quint. 12, 11, 16; Plin. 17, 12, 35, § 179; Tac. H. 3, 39.—(The assumption of a causal signif. of adeo = ideo, propterea, rests upon false readings. For in Cael. Cic. Fam. 8, 15 we should read ideo, B. and K., and in Liv. 24, 32, 6, ad ea, Weiss.).—See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 135-155.

    Lewis & Short latin dictionary > adeo

  • 4 exigo

    ex-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago], to drive out or forth, to thrust out, to take or turn out.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    reges ex civitate,

    to expel, Cic. de Or. 2, 48, 199:

    hostem e campo,

    Liv. 3, 61, 8: exigor patria, Naev. ap. Non. 291, 4:

    aliquem domo,

    Liv. 39, 11, 2:

    aliquem campo,

    id. 37, 41, 12:

    omnes foras,

    Plaut. Aul. 3, 1, 7:

    adcolas ultra famam,

    Plin. 2, 68, 68, § 175:

    exacti reges,

    driven away, Cic. de Or. 1, 9, 37; cf.:

    Tarquinio exacto,

    id. Rep. 1, 40:

    anno post Tarquinios exactos,

    Tac. A. 11, 22:

    Orestes exactus furiis,

    driven, tormented, Ov. Tr. 4, 4, 70:

    virum a se,

    Plaut. Mil. 4, 6, 62:

    uxorem,

    to put away, divorce, Ter. Hec. 2, 1, 45; Suet. Caes. 50; id. Claud. 26; cf.: illam suam (uxorem) suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis; claves ademit;

    exegit,

    turned her out of the house, Cic. Phil. 2, 28, 69: aliquem vitā, i. e. to kill, Sen. de Ira, 1, 6: corpus e stratis, to raise up or out, Sil. 16, 234:

    maculam,

    to take out, Suet. Aug. 94: et sacer admissas exigit Hebrus aquas, pours out into the sea, Ov. H. 2, 114; of weapons, to thrust from one, thrust, drive:

    non circumspectis exactum viribus ensem Fregit,

    thrust, impelled, Ov. M. 5, 171; so,

    ensem,

    Luc. 8, 656; cf.:

    ensem per medium juvenem,

    plunges through the middle, Verg. A. 10, 815:

    gladium per viscera,

    Flor. 4, 2, 68:

    tela in aliquem,

    Sen. Cons. ad Marc. 16;

    hence: aliquem hastā,

    i. e. to thrust through, transfix, Val. Fl. 6, 572.—Mid.:

    quae (hasta) cervice exacta est,

    passed out, passed through, Ov. M. 5, 138: prope sub conatu adversarii manus exigenda, to be put forth, raised (for a blow), Quint. 6, 4, 8 Spald.:

    (capellas) a grege in campos, hircos in caprilia,

    to drive out, Varr. R. R. 2, 3, 8:

    sues pastum,

    id. ib. 2, 4, 6:

    radices altius,

    to send out, Cels. 5, 28, 14; cf.:

    vitis uvas,

    Col. 3, 2, 10; 3, 6, 2; Cels. 8, 1 med.
    B.
    In partic.
    1.
    A scenic t. t., to drive off, i. e. hiss off a piece or a player from the stage (rare):

    spectandae (fabulae) an exigendae sint vobis prius,

    Ter. And. prol. 27 Ruhnk.; so, fabulas, id. Hec. prol. alt. 4; id. ib. 7.—
    2.
    To demand, require, enforce, exact payment of a debt, taxes, etc., or the performance of any other duty (very freq.;

    syn.: posco, postulo, flagito, contendo, etc.): ad eas pecunias exigendas legatos misimus,

    Cic. Fam. 13, 11, 1: pecunias a civitatibus, id. Div. ap. Caecil. 10, 33:

    acerbissime pecunias imperatas,

    Caes. B. C. 3, 32; cf. id. ib. 1, 6 fin.; Cic. Pis. 16, 38; id. N. D. 3, 34, 84:

    quaternos denarios,

    id. Font. 5, 9:

    tributa,

    id. Fam. 3, 7, 3:

    pensionem,

    id. ib. 6, 18, 5:

    nomina sua,

    id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    mercedem,

    id. Lael. 21, 80 et saep.:

    equitum peditumque certum numerum a civitatibus Siciliae,

    Caes. B. C. 1, 30, 4:

    obsides ab Apolloniatibus,

    id. ib. 3, 12, 1:

    viam,

    to demand the construction of a road, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; Liv. 42, 3, 7:

    a quoquam ne pejeret,

    Juv. 13, 36.—Esp.: rationem, to exact an account:

    ut Athenienses rationibus exigendis non vacarent,

    Val. Max. 3, 1, ext. 1; Plin. Ep. 10, 81, 1:

    libertorum nomina a quibus ratio exigi posset,

    Suet. Aug. 101 fin.
    (β).
    In pass.: exigor aliquid, to be solicited, dunned for money, etc. (post-class.): exigor portorium, id est, exigitur de me portorium, Caecil. ap. Gell. 15, 14, 5; id. ap. Non. 106, 24: (Rib. Com. Fragm. p. 51): sese pecunias maximas exactos esse, Q. Metell. Numid. ap. Gell. 15, 14, 2; Dig. 23, 4, 32.—
    3.
    To examine, inquire into (post-Aug.):

    nec illae (conjuges) numerare aut exigere plagas pavent,

    Tac. G. 7 fin. (so Ritter, Halm, with all MSS., cf. Holzmann ad loc.; al. exugere, said to have been the read. of a lost codex, the Arundelianus; cf. exsugo); cf.:

    exactum et a Titidio Labeone, cur omisisset, etc.,

    id. A. 2, 85.—
    4.
    Of places, to go or pass beyond, to pass by, leave behind ( poet. and in post-Aug. prose):

    cum primus equis exegit anhelis Phoebus Athon,

    Val. Fl. 2, 75; cf. Prop. 3, 20, 11 (4, 20, 3 M.):

    Troglodytae hibernum mare exigunt circa brumam,

    Plin. 12, 19, 42, § 87.—
    5.
    In mercant. lang., to dispose of, sell:

    agrorum exigere fructus,

    Liv. 34, 9, 9 Drak.: mercibus exactis, Col. poët. 10, 317. —
    6.
    Mathemat. t. t., to apply to a standard or measure, i. e. to examine, try, measure, weigh by any thing:

    ad perpendiculum columnas,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133:

    materiam ad regulam et libellam,

    Plin. 36, 25, 63, § 188:

    pondus margaritarum sua manu,

    Suet. Caes. 47; cf.:

    aliquid mensura,

    Plin. 17, 21, 35, § 159.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drive out, expel (very rare):

    locus, Ubi labore lassitudo exigunda ex corpore,

    Plaut. Capt. 5, 4, 4: frigus atque horrorem vestimentis, Lucil. ap. Non. 291, 8.—Far more freq. and class.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To require, demand, claim any thing due:

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris, neque exigam, nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4, 17:

    aliquid exigere magis quam rogare,

    id. Fam. 2, 6, 1:

    longiores litteras exspectabo vel potius exigam,

    id. ib. 15, 16, 1:

    omnibus ex rebus voluptatem quasi mercedem,

    id. Fin. 2, 22, 73:

    ab hoc acerbius exegit natura quod dederat,

    demanded back, reclaimed, id. Tusc. 1, 39, 93 Klotz.:

    non ut a poëta, sed ut a teste veritatem exigunt,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    has toties optata exegit gloria poenas,

    has cost, Juv. 10, 187:

    poenas,

    to take vengeance, id. 10, 84:

    de vulnere poenas,

    Ov. M. 14, 478: poenam (alicui), Sen. de Ira, 2, 22 fin.; Ov. F. 4, 230:

    gravia piacula ab aliquo,

    Liv. 29, 18, 18 et saep.—With ut:

    exigerem ex te cogeremque, ut responderes,

    Cic. Fin. 2, 35, 119; 4, 28, 80; cf.:

    Calypso exigit fata ducis,

    questions, inquires into, Ov. A. A. 2, 130:

    exactum a marito, cur, etc.,

    Tac. A. 2, 85:

    exigite ut mores seu pollice ducat,

    Juv. 7, 237 sq. —With an object-clause:

    exigimus potuisse eum eo tempore testamentum facere,

    Dig. 29, 7, 8; 24, 3, 2.— Absol.:

    in exigendo non acerbum,

    Cic. Off. 2, 18, 64:

    cum res exiget,

    Quint. 5, 11, 5; 10, 3, 3; cf.:

    ut res exiget,

    id. 12, 10, 69:

    si communis utilitas exegerit,

    id. 12, 1, 37.— Esp.: rationem, to require an account:

    rerum gestarum,

    Just. 19, 2, 6:

    numquid rationem exiges, cum tibi aliquis hos dixerit versus?

    an explanation, Sen. Ep. 94, 28; Plin. Ep. 19, 9.—
    2.
    Of time, life, etc., to lead, spend, pass, complete, finish:

    non novisse quicum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 111; id. Capt. 3, 5, 62:

    tecum aetatem,

    id. Mil. 4, 2, 48; 4, 6, 60; id. Cas. 2, 5, 12:

    ut te dignam mala malam aetatem exigas,

    id. Aul. 1, 1, 4: vitam taetre, Cat. Or. inc. 15; Ter. Heaut. 2, 3, 39:

    cum maerore graviorem vitam,

    Sall. J. 14, 15; 85, 49; Plin. 7, 44, 45, § 139; Vitr. 2, 1, 4; Val. Max. 3, 5, 4 al.:

    vitae tempus,

    Sen. Ep. 2, 2; Val. Max. 3, 3, ext. 6:

    jam ad pariendum temporibus exactis,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 48: qui exacta aetate moriuntur, at the close of the vigorous period of life, Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Verr. 2, 5, 8, § 21; Sall. J. 6, 2; Liv. 2, 40, 11 al.:

    mediam dies exegerat horam,

    Ov. Am. 1, 5, 1:

    aevum,

    Lucr. 4, 1235; Verg. A. 7, 777; Ov. M. 12, 209:

    tristissimam noctem,

    Petr. 115:

    diem supremum noctemque,

    Tac. A. 3, 16:

    ullum tempus jucundius,

    Plin. Ep. 3, 1, 1:

    jam aestatem exactam esse,

    Sall. J. 61, 1:

    per exactos annos,

    at the end of every year, Hor. C. 3, 22, 6:

    exacto per scelera die,

    Tac. H. 1, 47; id. A. 3, 16; so,

    exacto quadriennio,

    Plin. 2, 47, 48, § 130; Verg. G. 3, 190; Stat. S. 2, 2, 47.—
    3.
    To conduct, urge forward, superintend, drive:

    opus,

    Ov. M. 14, 218; Col. 3, 13, 11.—
    4.
    To bring to an end, to conclude, finish, complete a thing ( poet. and in post-Aug. prose):

    exegi monumentum aere perennius,

    Hor. C. 3, 30, 1:

    opus,

    Ov. R. Am. 811; id. M. 15, 871:

    exactus tenui pumice versus eat,

    Prop. 3, 1, 8; Verg. A. 6, 637:

    commentarii ita sunt exacti, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 30:

    eandem gracilitatem stilo exigere condiscant,

    to reach, attain to, id. 1, 9, 2.—
    5.
    To determine, ascertain, find out:

    sociisque exacta referre,

    his discoveries, Verg. A. 1, 309:

    non prius exacta tenui ratione saporum,

    before he has ascertained, Hor. S. 2, 4, 36.— Pass. impers.:

    non tamen exactum, quid agat,

    Ov. F. 3, 637; cf. id. Am, 3, 7, 16. —
    6.
    (Acc. to I. B. 3.) To weigh, try, prove, measure, examine, adjust, estimate, consider, = examinare, ponderare (class. but perh. not in Cic.): si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1; cf.: nolite ad vestras leges atque instituta exigere ea, quae Lacedaemone fiunt, to estimate by the standard of, etc., Liv. 34, 31, 17; so,

    opus ad vires suas,

    Ov. A. A. 2, 502:

    si omnia argumenta ad obrussam coeperimus exigere,

    Sen. Q. N. 4, 5, 1; cf.:

    principatus tuus ad obrussam exigitur,

    id. de Clem. 1, 1, 6:

    se ad aliquem,

    id. Ep. 11 fin.:

    regulam emendate loquendi,

    Quint. 1, 5, 2:

    illa non nisi aure exiguntur, quae fiunt per sonos,

    are judged of, id. 1, 5, 19; cf. id. 1, 4, 7.—
    7.
    To treat, consult, deliberate respecting something, = considerare, deliberare (class. but not in Cic.): de his rebus ut exigeret cum eo, Furnio mandavi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 7:

    cum aliquo,

    Plin. Ep. 6, 12, 3; cf.:

    secum aliquid,

    Verg. A. 4, 476; Ov. M. 10, 587; Sen. Ep. 27:

    de aliqua re coram,

    Plin. Ep. 9, 26, 13:

    haec exigentes hostes oppressere,

    Liv. 22, 49, 12:

    quid dicendum, quid tacendum, quid differendum sit, exigere consilii est,

    Quint. 6, 5, 5.—
    8.
    To endure, undergo:

    aerumnam,

    Plaut. Capt. 5, 4, 12. —Hence, exactus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 5., measured; hence), precise, accurate, exact (poet and in post-Aug. prose):

    difficile est, quot ceciderint, exacto affirmare numero,

    Liv. 3, 5, 12:

    acies falcis,

    Plin. 17, 27, 42, § 251:

    fides,

    Ov. Pont. 4, 9, 46.— Comp.:

    cura,

    Suet. Tib. 18; Mart. 4, 87, 4. — Sup.:

    diligentia,

    Front. Aquaed. 89:

    vir,

    Plin. Ep. 8, 23, 5.—With gen.:

    Mamurius, morum fabraene exactior artis, Difficile est dicere,

    Ov. F. 3, 383.— Adv.: exacte, exactly, precisely, accurately:

    ut exacte perorantibus mos est,

    Sid. Ep. 7, 9.— Comp.: dicere, disserere, Mel. Prooem. § 2; Gell. 1, 3, 21.— Sup.:

    pascere,

    Sid. Ep. 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > exigo

  • 5 exolesco

    ex-ŏlesco, olēvi, ētum, 3, v. inch. n.
    I. A.
    In gen., so only in the part. perf. exo-letus, a, um, grown up, full grown, mature: exoletus qui excessit olescendi id est crescendi modum, Paul. ex Fest. p. 5, 7 Müll.; cf.:

    exoletus qui adolescere (olescere?) id est crescere desiit,

    id. p. 80, 12 Müll.:

    exoleta virgo,

    Plaut. Fragm. in Prisc. p. 872 P.—
    B.
    In partic., to denote an abandoned youth of ripe age:

    scortum exoletum,

    Plaut. Poen. prol. 17; cf.:

    Clodius, qui semper secum scorta, semper exoletos, semper lupas duceret, etc.,

    Cic. Mil. 21, 55; so Mart. 3, 82, 8; Suet. Caes. 49; 76; id. Tib. 43; id. Calig. 24; id. Galb. 22; id. Tit. 7:

    remiges,

    Tac. A. 15, 37.—
    II.
    To grow to an end, to stop growing (mostly ante-Aug.; perh. not in Cic.).
    A.
    Prop.:

    multa sunt quae neglegentiā exolescunt et fiunt sterilia,

    Col. 2, 18, 3; App. M. 9, p. 232, 17.—
    B.
    Transf., in gen., to grow out of use, out of date, to become obsolete, to pass away, cease: exolescentes litterae, disappearing, i. e. rubbed off, Suet. Aug. 7:

    ne vetustissima Italiae disciplina per desidiam exolesceret,

    Tac. A. 11, 15:

    rumor validus adeo ut nondum exolescat,

    id. ib. 4, 10:

    antiquitus instituta,

    id. H. 4, 8:

    gratia pascui usu continuo,

    Col. 7, 3, 20:

    cum patris favor haud dum exolevisset,

    Liv. 2, 52, 4; cf.:

    nondum is dolor exoleverat,

    Tac. A. 6, 25:

    prima positio vetustate,

    Quint. 1, 6, 11:

    exolevit fundendi aeris ratio,

    Plin. 34, 2, 3, § 5:

    Calchedonii in totum,

    id. 37, 5, 18, § 72.—In the part. perf.:

    scorta,

    Plaut. Curc. 4, 1, 12:

    exoletum jam vetustate odium,

    Liv. 2, 35, 8; cf. id. 27, 8, 9:

    mos civitatis (with vetus),

    Suet. Galb. 4:

    et reconditae voces,

    id. Aug. 86:

    auctores,

    Quint. 8, 2, 12:

    histrio,

    Vell. 2, 28, 3.— Absol.:

    exoleta revocavit, aut etiam nova instituit,

    Suet. Claud. 22.

    Lewis & Short latin dictionary > exolesco

  • 6 sequo

    sĕquor, sĕcūtus (also written sequutus; gen. plur. part. sync. sequentūm, Verg. G. 3, 111), 3, v. dep. ( act. collat. form sĕquo, acc. to Gell. 18, 9, 8 sq.; and Prisc. p. 799 P.) [Sanscr. sak-, to follow; sakis, friend; Gr. hepomai, hepô; cf. Lat. socius], to follow, to come or go after, to follow after, attend.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    i, jam sequor te, mater,

    Plaut. Aul. 4, 7, 16:

    neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

    id. Merc. 2, 3, 69 sq.:

    qui ex urbe amicitiae causā Caesarem secuti, etc.,

    Caes. B. G. 1, 39; 7, 50; Hor. S. 1, 6, 108:

    ne sequerer moechas,

    id. ib. 1, 4, 113:

    vallem,

    Liv. 32, 6, 5:

    pars pressa sequuntur Signa pedum,

    Ov. M. 8, 332:

    vestigia alicujus,

    id. ib. 4, 514; 9, 639; 10, 710 et saep.—
    (β).
    Absol. (so most freq. in Plaut.):

    abi prae, jam ego sequar,

    Plaut. Am. 1, 3, 46; Ter. Eun. 5, 2, 69: Di. Sequere intro. Pa. Sequor, Plaut. As. 4, 1, 64; 5, 2, 90; id. Aul. 2, 5, 23 et saep.:

    quisnam est, qui sequitur procul?

    id. Poen. 3, 3, 6:

    funus interim procedit: sequimur: ad sepulcrum venimus,

    Ter. And. 1, 1, 101:

    curriculo sequi,

    Plaut. Ep. 1, 1, 12:

    Helvetii cum omnibus suis carris secuti,

    Caes. B. G. 1, 24:

    si nemo sequatur, tamen, etc.,

    id. ib. 1, 40 fin.:

    servi sequentes,

    Hor. S. 1, 6, 78: hos falcati currus sequebantur, Curt. 4, 12, 6:

    hos aliae gentes sequebantur,

    id. 4, 12, 9.—
    b.
    Of things:

    magna multitudo carrorum sequi Gallos consuevit,

    Hirt. B. G. 8, 14:

    neque Ulla (arbor) brevem dominum sequetur,

    Hor. C. 2, 14, 24:

    zonā bene te secutā,

    id. ib. 3, 27, 59.—
    B.
    In partic.
    1.
    To follow in a hostile manner; to chase, pursue:

    hostes sequitur,

    Caes. B. G. 1, 22 fin.:

    hostem,

    Ov. M. 13, 548:

    fugacem,

    Hor. S. 2, 7, 115:

    feras,

    Ov. M. 2, 498:

    nudo genitas Pandione ferro,

    id. ib. 6, 666; cf.:

    hostem pilo,

    Tac. H. 4, 29 fin.—Absol.:

    finem sequendi facere,

    Caes. B. G. 7, 47; 7, 68 Oud. N. cr.
    2.
    To follow in time or order; to succeed, come after (esp. freq. in part. pres.): aestatem auctumnus sequitur, post acer hiems fit, Enn. ap. Prisc. p. 647 P. (Ann. v. 406 Vahl.):

    sequens annus,

    Hirt. B. G. 8, 50:

    sequente anno,

    Plin. 10, 62, 82, § 170:

    secuto die,

    id. 13, 22, 43, § 126:

    secuta aetas,

    id. 6, 23, 26, § 101:

    sequenti senatu,

    Plin. Ep. 6, 5, 1:

    secuturo Phoebo,

    Luc. 2, 528:

    sequitur hunc annum nobilis clade Romanā Caudinā pax,

    Liv. 9, 1 et saep.:

    ne secutis quidem diebus Claudius ullius humani affectūs signa dedit,

    Tac. A. 11, 38:

    Africanus sequens, i. e. minor,

    Plin. 7, 59, 59, § 211.—
    (β).
    With the notion of cause implied, to follow, result, ensue:

    ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

    Cic. Att. 10, 18, 2: increpuit;

    sequitur clamor,

    Verg. A. 9, 504:

    tonitrum secuti nimbi,

    Ov. M. 14, 542:

    lacrimae sunt verba secutae,

    id. ib. 9, 780:

    nisi forte sic loqui paenitet, Quā tempestate Paris Helenam et quae sequuntur,

    and so on, and so forth, Cic. Or. 49, 164; id. Tusc. 3, 18, 42; 3, 19, 44.—
    3.
    Of a possession or inheritance, to follow, i. e. to fall to the share of any one:

    ut belli praeda Romanos, ager urbesque captae Aetolos sequerentur,

    Liv. 33, 13, 10:

    ut victorem res sequeretur,

    id. 28, 21, 5: si quis mortuos est Arpinatis, ejus heredem sacra non secuntur, Cato ap. Prisc. p. 629 P.—Abbreviated on monuments, H. M. H. N. S.:

    heredem monumentum,

    Hor. S. 1, 8, 13:

    heredem possessio,

    Plin. 9, 35, 60, § 124:

    quo minus gloriam petebat, eo magis illum sequebatur,

    Sall. C. 54 fin.; v. Fabri ad h. l.;

    and cf.: sequi gloria, non appeti debet,

    Plin. Ep. 1, 8, 14.—
    4.
    To go towards or to a place:

    Formias nunc sequimur,

    Cic. Att. 10, 18, 2:

    Epirum, Cyzicum,

    id. ib. 3, 16; Caes. B. C. 3, 49:

    Italiam,

    Verg. A. 4, 361; 4, 381; 5, 629:

    Itala regna,

    Ov. H. 7, 10; id. F. 6, 109; Val. Fl. 1, 3.—
    5.
    Pregn., to follow the hand in plucking or pulling; to come off or away, come out; to come easily, come of itself:

    herbae dum tenerae sunt vellendae: aridae factae celerius rumpuntur quam sequuntur,

    Varr. R. R. 1, 47; cf.:

    oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas,

    Cic. Or. 16, 52; and:

    nihil est tam tenerum neque tam flexibile neque quod tam facile sequatur quocumque ducas, quam oratio,

    id. de Or. 3, 45, 176:

    ipse (ramus) volens facilisque sequetur, Si te fata vocant,

    Verg. A. 6, 146:

    cum scrutantes, quae vellant, telum non sequitur,

    Liv. 38, 21, 11 Weissenb. ad loc.:

    jamque secuta manum nullo cogente sagitta Excidit,

    Verg. A. 12, 423; Anthol. Lat. 1, 172, 113:

    trahit ille manu sine custode lignum: Id quoque vix sequitur,

    Ov. M. 12, 372; cf.: cera mollis sequensque digitos, yielding to, Poët. ap. Plin. Ep. 7, 9, 11.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to follow, succeed, result, ensue (usu. of an immediate consequence;

    consequor, usu. of one more remote): si verbum sequi volumus, hoc intellegamus necesse est, etc.,

    Cic. Caecin. 17, 49: patrem sequuntur liberi, succeed to the rank or condition of their father, Liv. 4, 4 fin.:

    quoniam hanc (Caesar) in re publicā viam, quae popularis habetur, secutus est,

    Cic. Cat. 4, 5, 9:

    damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur,

    to befall, Caes. B. G. 1, 4:

    modo ne summa turpitudo sequatur,

    should ensue, Cic. Lael. 17, 61:

    dispares mores disparia studia sequuntur,

    id. ib. 20, 74:

    post illas datas litteras secuta est summa contentio de domo,

    id. Att. 4, 2, 2: post gloriam invidiam sequi. Sall. J. 55, 3:

    an mediocre discrimen opinionis secuturum ex hac re putatis,

    Liv. 5, 6, 7. —
    B.
    In partic.
    1.
    To follow (as a leader) an authority, a party, an example, a plan, etc.; to follow in the track of; to comply with, accede to, conform to: sequi naturam, optimam bene vivendi ducem, Cic. Lael. 5, 19; cf. id. ib. 12, 42:

    sequamur potissimum Polybium nostrum,

    id. Rep. 2, 14, 27:

    eorum sectam sequuntur multi mortales,

    Naev. Bell. Pun. 1, 16; so,

    sectam,

    Cic. Fl. 41, 104; id. Sest. 45, 97; Liv. 8, 19, 10 al. (v. secta):

    Ti. Gracchus regnum occupare conatus est... hunc post mortem secuti amici, etc.,

    Cic. Lael. 12, 41:

    amicum vel bellum patriae inferentem sequi,

    id. ib. 12, 43:

    auctoritatem et consilium alicujus,

    id. Fam. 4, 3, 2; so (with obtemperare voluntati) Caes. B. C. 1, 35:

    sententiam Scipionis,

    id. ib. 1, 2:

    vos vestrumque factum omnia deinceps municipia sunt secuta,

    have followed, imitated, id. ib. 2, 32:

    haec qui dicunt, quam rationem sequantur, vides,

    Cic. Div. 2, 6, 17:

    novum quoddam et subagreste consilium,

    id. Rep. 2, 7, 12; cf. id. ib. 2, 28, 51:

    Pompeio esse in animo, rei publicae non deesse, si senatus sequatur,

    Caes. B. C. 1, 1 fin.:

    arma victricia,

    Verg. A. 3, 54.—Of an auditor, to follow an orator or a speech:

    quos more prisco apud judicem fabulantes non auditores sequuntur, non populus audit,

    Tac. Or. 23: non lingua valet, non corpore notae Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur, i. e. attend or obey the will, Verg. A. 12, 912; cf.:

    si modo verba sequantur,

    Ov. M. 1, 647. —Esp. milit. t. t.: signa sequi, to march in rank, Sall. J. 80, 2; Curt. 3, 2, 13.—
    2.
    To follow or pursue an end or object; to strive for, aim at, seek to attain:

    eam (sc. utilitatem),

    Cic. Lael. 27, 100:

    justitiam,

    id. Rep. 3, 11, 18:

    otium ac tranquillitatem vitae,

    id. Mur. 27, 55:

    amoenitatem et salubritatem,

    id. Leg. 2, 1, 3:

    matris commodum,

    Ter. Hec. 3, 5, 31:

    lites,

    id. And. 4, 5, 16; id. Ad. 2, 2, 40:

    gratiam Caesaris,

    Caes. B. C. 1, 1:

    linguam et nomen,

    Liv. 31, 7:

    mercedes,

    Hor. S. 1, 6, 87:

    quae nocuere (opp. fugere),

    id. Ep. 1, 8, 11; cf.:

    nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

    id. ib. 1, 1, 72:

    ferro extrema,

    Verg. A. 6, 457:

    fidem,

    Vell. 2, 107, 2.—With inf.:

    plurisque sequor disponere causas,

    Lucr. 5, 529.—
    3.
    In discourse, to follow in order or sequence; to come next in order, to succeed:

    sequitur is (rex), qui, etc.,

    Cic. Rep. 2, 21, 37:

    sequitur illa divisio, ut, etc.,

    id. Fin. 3, 16, 55:

    haec sint dicta de aëre. Sequitur terra, cui, etc.,

    Plin. 2, 63, 63, § 154:

    ac de primā quidem parte satis dictum est. Sequitur, ut doceam, etc.,

    Cic. N. D. 2, 32, 80 sq. — With inf.:

    sequitur videre de eo, quod, etc.,

    Dig. 45, 1, 91, § 3; 41, 3, 4.—
    4.
    In logical conclusions, to follow, ensue; with subject-clause:

    nec si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico, esse causas immutabiles, etc.,

    Cic. Fat. 12, 28; id. Tusc. 5, 8, 21.—With ut:

    si haec enuntiatio vera non est, sequitur, ut falsa sit,

    Cic. Fat. 12, 28; 5, 9; 10, 22; id. Fin. 2, 8, 24; 3, 7, 26:

    sequitur igitur ut, etc.,

    id. Tusc. 5, 18, 53; id. Par. 3, 1, 22:

    sequitur ergo ut, etc.,

    Curt. 7, 1, 40; Quint. 3, 8, 23; 3, 11, 17; 6, 5, 8 al.—
    5.
    To follow or come naturally or easily; to be obtained without effort:

    tantum hominis valuit exercitatio ut, cum se mente ac voluntate, conjecisset in versum, verba sequerentur,

    Cic. de Or. 3, 50, 194 Sorof ad loc.:

    non quaesitum esse numerum, sed secutum,

    id. Or. 49, 165:

    lingua tacet nec vox tentataque verba sequuntur,

    Ov. M. 11, 326; 1, 647; Stat. Th. 11, 602:

    verbaque provisam rem non invita sequentur,

    Hor. A. P. 311:

    sed non omnia nos ducentes e Graeco sequuntur,

    Quint. 2, 14, 1:

    laus pulcherrima cum sequitur, non cum arcessitur,

    id. 10, 2, 27; 8, prooem. § 8;

    8, 6, 24: sequi gloria, non appeti debet,

    Plin. Ep. 1, 8, 14.—Hence, sĕquens, entis, P. a., next, next following in order (cf.: proximus, posterior;

    not in Cic. or Cæs.): prius illud... hoc sequens,

    Quint. 5, 10, 42:

    reliqua morborum genera sequenti dicemus volumine,

    Plin. 29, 6, 39, § 143.—Esp., with designations of time:

    sequenti tempore,

    Nep. Thras. 4, 4; Quint. 1, 5, 52; Sen. Ben. 6, 4, 2; Suet. Tib. 38: sequenti die, Auct. B. Hisp. 28, 1; Suet. Ner. 15; Liv. 23, 36, 7:

    sequente anno,

    id. 3, 31, 2:

    sequenti nocte,

    Suet. Aug. 94; so also Curt. 4, 7, 10; Tac. A. 2, 53; Col. 4, 15, 3; 4, 21, 3; 4, 27, 2; Plin. 11, 37, 73, § 189; 30, 8, 21, § 66; 17, 22. 35, § 178; Hirt. B. G. 8, 50; Plin. Ep. 4, 1, 6; 5, 12, 1; 6, 31, 3:

    Suilium mox sequens aetas vidit praepotentem,

    the next generation, Tac. A. 4, 31 qui praesenti potentiā credunt exstingui [p. 1678] posse etiam sequentis aevi memoriam, Tac. A. 4, 35.—As subst., used by some for epitheton, an epithet, acc. to Quintilian;

    as, dentes albi, umida vina... o scelus abominandum, etc.,

    Quint. 8, 6, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > sequo

  • 7 sequor

    sĕquor, sĕcūtus (also written sequutus; gen. plur. part. sync. sequentūm, Verg. G. 3, 111), 3, v. dep. ( act. collat. form sĕquo, acc. to Gell. 18, 9, 8 sq.; and Prisc. p. 799 P.) [Sanscr. sak-, to follow; sakis, friend; Gr. hepomai, hepô; cf. Lat. socius], to follow, to come or go after, to follow after, attend.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With acc.:

    i, jam sequor te, mater,

    Plaut. Aul. 4, 7, 16:

    neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

    id. Merc. 2, 3, 69 sq.:

    qui ex urbe amicitiae causā Caesarem secuti, etc.,

    Caes. B. G. 1, 39; 7, 50; Hor. S. 1, 6, 108:

    ne sequerer moechas,

    id. ib. 1, 4, 113:

    vallem,

    Liv. 32, 6, 5:

    pars pressa sequuntur Signa pedum,

    Ov. M. 8, 332:

    vestigia alicujus,

    id. ib. 4, 514; 9, 639; 10, 710 et saep.—
    (β).
    Absol. (so most freq. in Plaut.):

    abi prae, jam ego sequar,

    Plaut. Am. 1, 3, 46; Ter. Eun. 5, 2, 69: Di. Sequere intro. Pa. Sequor, Plaut. As. 4, 1, 64; 5, 2, 90; id. Aul. 2, 5, 23 et saep.:

    quisnam est, qui sequitur procul?

    id. Poen. 3, 3, 6:

    funus interim procedit: sequimur: ad sepulcrum venimus,

    Ter. And. 1, 1, 101:

    curriculo sequi,

    Plaut. Ep. 1, 1, 12:

    Helvetii cum omnibus suis carris secuti,

    Caes. B. G. 1, 24:

    si nemo sequatur, tamen, etc.,

    id. ib. 1, 40 fin.:

    servi sequentes,

    Hor. S. 1, 6, 78: hos falcati currus sequebantur, Curt. 4, 12, 6:

    hos aliae gentes sequebantur,

    id. 4, 12, 9.—
    b.
    Of things:

    magna multitudo carrorum sequi Gallos consuevit,

    Hirt. B. G. 8, 14:

    neque Ulla (arbor) brevem dominum sequetur,

    Hor. C. 2, 14, 24:

    zonā bene te secutā,

    id. ib. 3, 27, 59.—
    B.
    In partic.
    1.
    To follow in a hostile manner; to chase, pursue:

    hostes sequitur,

    Caes. B. G. 1, 22 fin.:

    hostem,

    Ov. M. 13, 548:

    fugacem,

    Hor. S. 2, 7, 115:

    feras,

    Ov. M. 2, 498:

    nudo genitas Pandione ferro,

    id. ib. 6, 666; cf.:

    hostem pilo,

    Tac. H. 4, 29 fin.—Absol.:

    finem sequendi facere,

    Caes. B. G. 7, 47; 7, 68 Oud. N. cr.
    2.
    To follow in time or order; to succeed, come after (esp. freq. in part. pres.): aestatem auctumnus sequitur, post acer hiems fit, Enn. ap. Prisc. p. 647 P. (Ann. v. 406 Vahl.):

    sequens annus,

    Hirt. B. G. 8, 50:

    sequente anno,

    Plin. 10, 62, 82, § 170:

    secuto die,

    id. 13, 22, 43, § 126:

    secuta aetas,

    id. 6, 23, 26, § 101:

    sequenti senatu,

    Plin. Ep. 6, 5, 1:

    secuturo Phoebo,

    Luc. 2, 528:

    sequitur hunc annum nobilis clade Romanā Caudinā pax,

    Liv. 9, 1 et saep.:

    ne secutis quidem diebus Claudius ullius humani affectūs signa dedit,

    Tac. A. 11, 38:

    Africanus sequens, i. e. minor,

    Plin. 7, 59, 59, § 211.—
    (β).
    With the notion of cause implied, to follow, result, ensue:

    ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

    Cic. Att. 10, 18, 2: increpuit;

    sequitur clamor,

    Verg. A. 9, 504:

    tonitrum secuti nimbi,

    Ov. M. 14, 542:

    lacrimae sunt verba secutae,

    id. ib. 9, 780:

    nisi forte sic loqui paenitet, Quā tempestate Paris Helenam et quae sequuntur,

    and so on, and so forth, Cic. Or. 49, 164; id. Tusc. 3, 18, 42; 3, 19, 44.—
    3.
    Of a possession or inheritance, to follow, i. e. to fall to the share of any one:

    ut belli praeda Romanos, ager urbesque captae Aetolos sequerentur,

    Liv. 33, 13, 10:

    ut victorem res sequeretur,

    id. 28, 21, 5: si quis mortuos est Arpinatis, ejus heredem sacra non secuntur, Cato ap. Prisc. p. 629 P.—Abbreviated on monuments, H. M. H. N. S.:

    heredem monumentum,

    Hor. S. 1, 8, 13:

    heredem possessio,

    Plin. 9, 35, 60, § 124:

    quo minus gloriam petebat, eo magis illum sequebatur,

    Sall. C. 54 fin.; v. Fabri ad h. l.;

    and cf.: sequi gloria, non appeti debet,

    Plin. Ep. 1, 8, 14.—
    4.
    To go towards or to a place:

    Formias nunc sequimur,

    Cic. Att. 10, 18, 2:

    Epirum, Cyzicum,

    id. ib. 3, 16; Caes. B. C. 3, 49:

    Italiam,

    Verg. A. 4, 361; 4, 381; 5, 629:

    Itala regna,

    Ov. H. 7, 10; id. F. 6, 109; Val. Fl. 1, 3.—
    5.
    Pregn., to follow the hand in plucking or pulling; to come off or away, come out; to come easily, come of itself:

    herbae dum tenerae sunt vellendae: aridae factae celerius rumpuntur quam sequuntur,

    Varr. R. R. 1, 47; cf.:

    oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas,

    Cic. Or. 16, 52; and:

    nihil est tam tenerum neque tam flexibile neque quod tam facile sequatur quocumque ducas, quam oratio,

    id. de Or. 3, 45, 176:

    ipse (ramus) volens facilisque sequetur, Si te fata vocant,

    Verg. A. 6, 146:

    cum scrutantes, quae vellant, telum non sequitur,

    Liv. 38, 21, 11 Weissenb. ad loc.:

    jamque secuta manum nullo cogente sagitta Excidit,

    Verg. A. 12, 423; Anthol. Lat. 1, 172, 113:

    trahit ille manu sine custode lignum: Id quoque vix sequitur,

    Ov. M. 12, 372; cf.: cera mollis sequensque digitos, yielding to, Poët. ap. Plin. Ep. 7, 9, 11.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to follow, succeed, result, ensue (usu. of an immediate consequence;

    consequor, usu. of one more remote): si verbum sequi volumus, hoc intellegamus necesse est, etc.,

    Cic. Caecin. 17, 49: patrem sequuntur liberi, succeed to the rank or condition of their father, Liv. 4, 4 fin.:

    quoniam hanc (Caesar) in re publicā viam, quae popularis habetur, secutus est,

    Cic. Cat. 4, 5, 9:

    damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur,

    to befall, Caes. B. G. 1, 4:

    modo ne summa turpitudo sequatur,

    should ensue, Cic. Lael. 17, 61:

    dispares mores disparia studia sequuntur,

    id. ib. 20, 74:

    post illas datas litteras secuta est summa contentio de domo,

    id. Att. 4, 2, 2: post gloriam invidiam sequi. Sall. J. 55, 3:

    an mediocre discrimen opinionis secuturum ex hac re putatis,

    Liv. 5, 6, 7. —
    B.
    In partic.
    1.
    To follow (as a leader) an authority, a party, an example, a plan, etc.; to follow in the track of; to comply with, accede to, conform to: sequi naturam, optimam bene vivendi ducem, Cic. Lael. 5, 19; cf. id. ib. 12, 42:

    sequamur potissimum Polybium nostrum,

    id. Rep. 2, 14, 27:

    eorum sectam sequuntur multi mortales,

    Naev. Bell. Pun. 1, 16; so,

    sectam,

    Cic. Fl. 41, 104; id. Sest. 45, 97; Liv. 8, 19, 10 al. (v. secta):

    Ti. Gracchus regnum occupare conatus est... hunc post mortem secuti amici, etc.,

    Cic. Lael. 12, 41:

    amicum vel bellum patriae inferentem sequi,

    id. ib. 12, 43:

    auctoritatem et consilium alicujus,

    id. Fam. 4, 3, 2; so (with obtemperare voluntati) Caes. B. C. 1, 35:

    sententiam Scipionis,

    id. ib. 1, 2:

    vos vestrumque factum omnia deinceps municipia sunt secuta,

    have followed, imitated, id. ib. 2, 32:

    haec qui dicunt, quam rationem sequantur, vides,

    Cic. Div. 2, 6, 17:

    novum quoddam et subagreste consilium,

    id. Rep. 2, 7, 12; cf. id. ib. 2, 28, 51:

    Pompeio esse in animo, rei publicae non deesse, si senatus sequatur,

    Caes. B. C. 1, 1 fin.:

    arma victricia,

    Verg. A. 3, 54.—Of an auditor, to follow an orator or a speech:

    quos more prisco apud judicem fabulantes non auditores sequuntur, non populus audit,

    Tac. Or. 23: non lingua valet, non corpore notae Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur, i. e. attend or obey the will, Verg. A. 12, 912; cf.:

    si modo verba sequantur,

    Ov. M. 1, 647. —Esp. milit. t. t.: signa sequi, to march in rank, Sall. J. 80, 2; Curt. 3, 2, 13.—
    2.
    To follow or pursue an end or object; to strive for, aim at, seek to attain:

    eam (sc. utilitatem),

    Cic. Lael. 27, 100:

    justitiam,

    id. Rep. 3, 11, 18:

    otium ac tranquillitatem vitae,

    id. Mur. 27, 55:

    amoenitatem et salubritatem,

    id. Leg. 2, 1, 3:

    matris commodum,

    Ter. Hec. 3, 5, 31:

    lites,

    id. And. 4, 5, 16; id. Ad. 2, 2, 40:

    gratiam Caesaris,

    Caes. B. C. 1, 1:

    linguam et nomen,

    Liv. 31, 7:

    mercedes,

    Hor. S. 1, 6, 87:

    quae nocuere (opp. fugere),

    id. Ep. 1, 8, 11; cf.:

    nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

    id. ib. 1, 1, 72:

    ferro extrema,

    Verg. A. 6, 457:

    fidem,

    Vell. 2, 107, 2.—With inf.:

    plurisque sequor disponere causas,

    Lucr. 5, 529.—
    3.
    In discourse, to follow in order or sequence; to come next in order, to succeed:

    sequitur is (rex), qui, etc.,

    Cic. Rep. 2, 21, 37:

    sequitur illa divisio, ut, etc.,

    id. Fin. 3, 16, 55:

    haec sint dicta de aëre. Sequitur terra, cui, etc.,

    Plin. 2, 63, 63, § 154:

    ac de primā quidem parte satis dictum est. Sequitur, ut doceam, etc.,

    Cic. N. D. 2, 32, 80 sq. — With inf.:

    sequitur videre de eo, quod, etc.,

    Dig. 45, 1, 91, § 3; 41, 3, 4.—
    4.
    In logical conclusions, to follow, ensue; with subject-clause:

    nec si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico, esse causas immutabiles, etc.,

    Cic. Fat. 12, 28; id. Tusc. 5, 8, 21.—With ut:

    si haec enuntiatio vera non est, sequitur, ut falsa sit,

    Cic. Fat. 12, 28; 5, 9; 10, 22; id. Fin. 2, 8, 24; 3, 7, 26:

    sequitur igitur ut, etc.,

    id. Tusc. 5, 18, 53; id. Par. 3, 1, 22:

    sequitur ergo ut, etc.,

    Curt. 7, 1, 40; Quint. 3, 8, 23; 3, 11, 17; 6, 5, 8 al.—
    5.
    To follow or come naturally or easily; to be obtained without effort:

    tantum hominis valuit exercitatio ut, cum se mente ac voluntate, conjecisset in versum, verba sequerentur,

    Cic. de Or. 3, 50, 194 Sorof ad loc.:

    non quaesitum esse numerum, sed secutum,

    id. Or. 49, 165:

    lingua tacet nec vox tentataque verba sequuntur,

    Ov. M. 11, 326; 1, 647; Stat. Th. 11, 602:

    verbaque provisam rem non invita sequentur,

    Hor. A. P. 311:

    sed non omnia nos ducentes e Graeco sequuntur,

    Quint. 2, 14, 1:

    laus pulcherrima cum sequitur, non cum arcessitur,

    id. 10, 2, 27; 8, prooem. § 8;

    8, 6, 24: sequi gloria, non appeti debet,

    Plin. Ep. 1, 8, 14.—Hence, sĕquens, entis, P. a., next, next following in order (cf.: proximus, posterior;

    not in Cic. or Cæs.): prius illud... hoc sequens,

    Quint. 5, 10, 42:

    reliqua morborum genera sequenti dicemus volumine,

    Plin. 29, 6, 39, § 143.—Esp., with designations of time:

    sequenti tempore,

    Nep. Thras. 4, 4; Quint. 1, 5, 52; Sen. Ben. 6, 4, 2; Suet. Tib. 38: sequenti die, Auct. B. Hisp. 28, 1; Suet. Ner. 15; Liv. 23, 36, 7:

    sequente anno,

    id. 3, 31, 2:

    sequenti nocte,

    Suet. Aug. 94; so also Curt. 4, 7, 10; Tac. A. 2, 53; Col. 4, 15, 3; 4, 21, 3; 4, 27, 2; Plin. 11, 37, 73, § 189; 30, 8, 21, § 66; 17, 22. 35, § 178; Hirt. B. G. 8, 50; Plin. Ep. 4, 1, 6; 5, 12, 1; 6, 31, 3:

    Suilium mox sequens aetas vidit praepotentem,

    the next generation, Tac. A. 4, 31 qui praesenti potentiā credunt exstingui [p. 1678] posse etiam sequentis aevi memoriam, Tac. A. 4, 35.—As subst., used by some for epitheton, an epithet, acc. to Quintilian;

    as, dentes albi, umida vina... o scelus abominandum, etc.,

    Quint. 8, 6, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > sequor

См. также в других словарях:

  • Attain — At*tain ([a^]t*t[=a]n ), v. t. [imp. & p. p. {Attained} ( t[=a]nd ); p. pr. & vb. n. {Attaining}.] [Of. atteinen, atteignen, atainen, OF. ateindre, ataindre, F. atteindre, fr. L. attingere; ad + tangere to touch, reach. See {Tangent}, and cf.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • attain — I verb accomplish, achieve, acquire, adsequi, arrive at, be successful, bring about, bring off successfully, bring to pass, carry through, come by, come to, complete, consequi, consummate, earn, effect, effectuate, finish, gain, gain one s end,… …   Law dictionary

  • end in smoke — If something ends in smoke, it produces no concrete or positive result. This expression refers to the boasting by a person, of having put in a lot of efforts by him, for a particular cause or to attain a result which is very difficult to be done… …   The small dictionary of idiomes

  • attain — verb Etymology: Middle English atteynen, from Anglo French ateign , stem of ateindre to reach, accomplish, convict, from Vulgar Latin *attangere, alteration of Latin attingere, from ad + tangere to touch more at tangent Date: 14th century transi …   New Collegiate Dictionary

  • end — {{Roman}}I.{{/Roman}} noun 1 furthest part of sth ADJECTIVE ▪ bottom, lower ▪ top, upper ▪ back, hind (esp. AmE), rear …   Collocations dictionary

  • end — n. & v. n. 1 a the extreme limit; the point beyond which a thing does not continue. b an extremity of a line, or of the greatest dimension of an object. c the furthest point (to the ends of the earth). 2 the surface bounding a thing at either… …   Useful english dictionary

  • attain — verb Attain is used with these nouns as the object: ↑adulthood, ↑age, ↑balance, ↑end, ↑excellence, ↑fitness, ↑goal, ↑grade, ↑height, ↑ideal, ↑immortality, ↑ …   Collocations dictionary

  • attain —    ◘ The uncomfortable debt level attained at the end of the financial year has now been eased (Times).    Attain, like achieve and accomplish, suggests the reaching of a desired goal hardly the sense intended here. It would have been better to… …   Dictionary of troublesome word

  • No End in Sight — For other uses, see No End in Sight (disambiguation). No End In Sight Theatrical release poster Directed by Charles Ferguson …   Wikipedia

  • Open-End Management Company — A company that distributes and redeems securities it issues. The most common open end management companies are mutual fund companies which sell and redeem shares at the net asset value per share. This is just a fancy legal name for a mutual fund …   Investment dictionary

  • gain one's end — index attain Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»